APPLE/IRELAND VS TAX RULLING

«Το δημιούργημα του Στιβ Τζομπς ήταν και παραμένει ένα καινοτόμο «παράσιτο» στο σώμα του δημόσιου τομέα» – Άρης Χατζηστεφάνου

Σε προηγούμενο άρθρο συναδέλφου για την κοινή φορολογική πολιτική αναφέρεται ότι αυτή είναι αναγκαία για την εισαγωγή της Ε.Ε. σε τροχιά ενοποίησης και δίκαιης μεταχείρισης. Δυστυχώς, χαρακτηριστική περίπτωση όπου έγινε φανερή η έλλειψη τέτοιου είδους πολιτικής είναι αυτή της τελευταίας εβδομάδας του Αυγούστου με το σκάνδαλο της Apple Inc. στην Ιρλανδία.

Σύμφωνα με τα διεθνή μέσα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. διεξήγαγε έρευνα διάρκειας 3 ετών σχετικά με τη συμφωνία μεταξύ Apple και Ιρλανδίας η οποία εξασφάλιζε στον κολοσσό χαμηλή φορολόγηση στα έσοδα που προέρχονται από την ευρωπαϊκή δραστηριότητα της αμερικανικής εταιρίας με συντελεστή φορολογικής επιβάρυνσης μόλις 2% συγκριτικά με το ισχύον 35% στις ΗΠΑ. Στις Βρυξέλλες υποστηρίζεται ότι αυτή η φορολογική συμφωνία της Apple με το Δουβλίνο παραβίασε τους κανόνες της Ε.Ε. για τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, αφού αυτοί απαγορεύουν την κρατική ενίσχυση επιχειρήσεων από κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων. Βέβαια, εξαιρείται η περίπτωση όπου η ενίσχυση παραχωρείται για το άνοιγμα και τη διατήρηση θέσεων εργασίας.

Αυτό το «παραθυράκι» εκμεταλλεύτηκε η Apple, αφού απασχολεί 5.500 εργαζομένους στις θυγατρικές της στην Ιρλανδία σε συνδυασμό με ένα «κενό» στη φορολογική νομοθεσία της χώρας που αποτελεί πόλο έλξης νέων ξένων επενδύσεων. Ταυτόχρονα, η εταιρία ίδρυσε τρεις θυγατρικές στην Ιρλανδία με την Apple Operations International (AOI) να μην έχει υποβάλλει φορολογική δήλωση σε καμία χώρα την τελευταία 5ετία σύμφωνα με τον επικεφαλής της Apple για θέματα φορολογίας, Φίλιπ Μπούλοκ, ενώ ο φορολογικός εταίρος στο Δουβλίνο της διεθνούς λογιστικής εταιρείας Grant Thornton, Πίτερ Βέιλ, δήλωσε ότι «είναι νόμιμο, αλλά όχι σύνηθες, για εταιρείες που έχουν συσταθεί στην Ιρλανδία να μην είναι φορολογικοί κάτοικοι της χώρας. Επίσης, εάν ένας όμιλος έχει τουλάχιστον μία θυγατρική που λειτουργεί στην Ιρλανδία μπορεί να συστήσει μία εταιρεία που δεν θα θεωρείται φορολογικός κάτοικος της Ιρλανδίας, με τον όρο ότι ο κεντρικός έλεγχος της διοίκησής της είναι εκτός της χώρας». Ουσιαστικά, η Apple κατάφερε μέσω αυτού του όρου να διεξάγει τις συνεδριάσεις των θυγατρικών στις ΗΠΑ, δηλαδή στην έδρα των μελών των διοικητικών συμβουλίων διατηρώντας τα οφέλη της συνεργασίας με την Ιρλανδική οικονομία σε συνδυασμό με τον αμερικανικό νόμο που επιτρέπει σε εταιρείες της χώρας που έχουν συσταθεί στο εξωτερικό να μην πληρώνουν φόρους στην Αμερική. Μάλιστα, την ίδια πολιτική είχε και η Βρετανία, όπως υποστηρίζει η βοηθός καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Warwick, Πενέλοπε Τακ, αλλά προέβη σε αλλαγή του συστήματος πριν 20 χρόνια για την πάταξη της φοροαποφυγής.

Το όλο σκάνδαλο συστάθηκε στο γεγονός πως η Apple κατάφερε να στεγάσει κέρδη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ιρλανδία με τις «ευλογίες» μάλιστα της κυβέρνησης με αντάλλαγμα την παροχή των προαναφερθέντων θέσεων εργασίας. Αυτό συμβαίνει, γιατί σε σχετική έρευνα της αμερικανικής Γερουσίας στις 21 Μαΐου αποκαλύφθηκε πως υπογράφηκαν συμφωνίες μεταξύ των δύο μερών το 1991 και το 2007 ώστε η εταιρία να συστήσει στη χώρα θυγατρικές εταιρίες οι οποίες δε δήλωσαν φορολογικοί κάτοικοι σε καμία χώρα του κόσμου και να διοχετεύσει σε αυτές τα κέρδη της. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως μόνο το Γ’ τρίμηνο του 2016 απέκτησε κέρδη που ανήλθαν στα 7,8 δισ. Δολάρια (6,98 δισ. Ευρώ) με το 63% να αποτελεί δραστηριότητα εκτός ΗΠΑ (international sales), το 2015 αυτά έφτασαν τα 50 δισ. Δολάρια με φόρους όχι περισσότερους από 5 δισ. , ενώ την τελευταία τριετία συνολικά για κέρδη από πωλήσεις στο εξωτερικό ύψους 74 δισ. δολαρίων κατέβαλε φόρους στο 2% της αξίας. Γι’ αυτό, η Ιρλανδική κυβέρνηση πρέπει να συλλέξει από τον αμερικάνικο τεχνολογικό κολοσσό αναδρομικούς φόρους ύψους 13 δισ. συν τους τόκους σύμφωνα με το Reuters.

Οι Μεν…

Ο υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Μίκαελ Νούναν, προανήγγειλε την προσφυγή εναντίον της απόφασης ώστε να «υποστηρίξει την ακεραιότητα του ιρλανδικού φορολογικού συστήματος» διαβεβαιώνοντας ότι η Apple έχει πληρώσει τους φόρους που της αναλογούν.
Ο εκπρόσωπος του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, Τζος Έρνεστ, εξέφρασε την ανησυχία του για την πορεία της διαδικασίας επίτευξης ενός δίκαιου, διεθνούς φορολογικού συστήματος τόσο για «για τους φορολογούμενους αλλά επίσης και για τις εταιρείες που προσπαθούν να δραστηριοποιηθούν σε όλον τον κόσμο».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Τιμ Κουκ έχει δηλώσει από την πλευρά του ότι θα προσφύγει δικαστικά, αφού η εταιρία έχει πληρώσει όλους τους φόρους που της αναλογούσαν και προσελκύστηκε στην Ιρλανδία το 1980 λόγω των κινήτρων της ιρλανδικής κυβέρνησης προς πολλές τεχνολογικές επιχειρήσεις.

…Και οι Δε

Οι φορολογικές ελαφρύνσεις που μπορούν να παράσχουν διάφορες χώρες σε μεγάλες εταιρίες απασχολούν σημαντικά την Ε.Ε. αν σκεφτεί κανείς ότι ανάμεσα στις λίστες για τους «φορολογικούς παραδείσους» συναντώνται χώρες της ένωσης όπως η Κύπρος, η Βουλγαρία και φυσικά η Ιρλανδία. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι το ύψος των φόρων, αλλά η κυβέρνηση-αποδέκτης αυτών των χρημάτων, όπως υποστήριξε η εταιρία σε ανακοίνωσή της. Συνεπώς, γίνεται μια άτυπη μάχη για τη διεκδίκηση των εσόδων ύψους δισεκατομμυρίων από την οποία δε θα μπορούσε να λείπει η Ε.Ε. Γι’ αυτό, η Επίτροπος Ανταγωνισμού, Μαργκρίτ Βεστάγκερ, επιμένει να τονίζει πάνω στο θέμα πως «η Ιρλανδία παρείχε παράνομες φορολογικές ελαφρύνσεις στην Apple, οι οποίες της επέτρεπαν να καταβάλλει σημαντικά λιγότερο φόρο, έναντι των υπόλοιπων επιχειρήσεων».

Στο πολιτικό τοπίο τι «παίζει»;

Αρχικά, η βοήθεια της ιρλανδικής φορολογικής πολιτικής προς τις πολυεθνικές επιχειρήσεις με την φοροαποφυγή με αντάλλαγμα την απασχόληση εργατικού δυναμικού έχει προκαλέσει την οργή των εταίρων-κυρίως Γερμανίας και Γαλλίας.

Ο Λευκός Οίκος πήρε θέση κατά της απόφασης της επιτροπής, αφού θεωρείται πως η τελευταία έχει θέσει στο στόχαστρό της αμερικανικές πολυεθνικές εταιρίες –άποψη υποστηριζόμενη και από τον υπουργό οικονομικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιου. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως η Ε.Ε. έχει απαιτήσει κατά καιρούς αναδρομικούς φόρους ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ από εταιρίες όπως η Starbucks, Amazon, McDonald’s.

Ο ευρωβουλευτής Σβεν Γκίγκολντ στο δημόσιο γερμανικό ραδιόφωνο (Deutschlandfunk) δήλωσε πως η Γερμανία με αυτούς τους ελέγχους και τις κυρώσεις επιδιώκει να κερδίσει πίσω την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα , ενώ άφησε αιχμές για τη σιωπή του υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε επί του θέματος.

Παρά τις τεταμένες σχέσεις Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης από την απόπειρα πραξικοπήματος και έπειτα με την προσπάθεια επαναφοράς της θανατικής ποινής, με δημοσίευση του ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Τουρκίας, Μεχμετ Σιμσεκ, προ(σ)καλεί τον τεχνολογικό κολοσσό να μεταφέρει την έδρα του στη χώρα, ώστε να απολαμβάνει προνόμια που η Ε.Ε. δε θα μπορεί να του προσφέρει.

Τελικά, η έλλειψη κοινής φορολογικής πολιτικής έφερε στην επιφάνεια τόσο διαφορετικές απόψεις πάνω στην προσπάθεια προώθησης εταιριών με υψηλά κέρδη όσο και συνέπειες που προκαλούν αλλαγές στον πολιτικό χάρτη με την Αμερική να αναφέρεται σε «μονομερή» προσέγγιση σε φορολογικά ζητήματα εκ μέρους των Βρυξελλών. Σίγουρα, αποφάσεις εναντίον συγκεκριμένων εταιριών που αφήνουν ατιμώρητες τις υπόλοιπες έχουν επιζήμια επίδραση στη φορολογική βεβαιότητα που «εμπνέει» η Ευρώπη στις επιχειρήσεις και τις ξένες επενδύσεις μειώνοντας σημαντικά τις ελπίδες για πτώση του ποσοστού ανεργίας στην Ευρώπη ειδικά στους νέους, αφού οι τεχνολογικές εταιρίες μπορούν να «εκμεταλλευτούν» τα νέα μυαλά και να τους παράσχουν επιπρόσθετες γνώσεις και εργασιακή εμπειρία εφόσον διαθέτουν οι ίδιες τα κατάλληλα κίνητρα για δράση. Πάντως, η εξέλιξη αυτή θα αποτελέσει μεγάλο «αγκάθι» για τα οικονομικά της Apple ακόμα και αν αυτή έχει επαρκή προς το παρόν διαθέσιμα για την κάλυψη του προστίμου.