Η χώρα με το μεγαλύτερο κατά κεφαλή εισόδημα στον κόσμο μετατρέπεται σε «κράτος παρίας» της διεθνούς κοινότητας.
Την προηγούμενη εβδομάδα έγινε γνωστή η απόφαση 7 κρατών (Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτο, ανατολική Λιβύη, Μαλδίβες και η δυτικόφιλη κυβέρνηση Χάντι στην Υεμένη) να διακόψουν τις σχέσεις τους με το Κατάρ.
Το χρονικό της απομόνωσης
Αφορμή για την απόφαση αυτή αποτέλεσε τηλεγράφημα του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων του Κατάρ στο οποίο ο εμίρης της χώρας έδειξε να υποστηρίζει την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς και τη σιιτική λιβανέζικη Χεζμπολάχ, που συνδέεται με την Τεχεράνη. Μέσω αυτού το μικρό κράτος 2,5 εκατ. κατοίκων κατηγορήθηκε από το κρατικό σαουδαραβικό πρακτορείο ειδήσεων SPA ότι υποθάλπει τη διεθνή τρομοκρατία με στήριξη σε τζιχαντιστές και τρομοκράτες («Χαμάς», Χούτι στην Υεμένη, σιίτες ανατολικής επαρχίας Κατίφ της Σαουδικής Αραβίας ή του Μπαχρέιν ή παλιότερα στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» στην Αίγυπτο). Η Αίγυπτος, η πιο πολυάνθρωπη χώρα του αραβικού κόσμου, μέσω του εθνικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων αναφέρει πως η πολιτική του Κατάρ «απειλεί την αραβική εθνική ασφάλεια βάσει εσκεμμένου σχεδίου με στόχο την ενότητα και τα συμφέροντα του αραβικού έθνους».
Ωστόσο, η Ντόχα διέψευσε το τηλεγράφημα επικαλούμενη κυβερνοεπίθεση στο πρακτορείο της, ενώ ο υπουργός εξωτερικών, Μοχάμεντ μπιν Αμπντούλ Ραχμάν αλ-Θάνι, υποστήριξε σε ομιλία του που μεταδόθηκε από το Al Jazeera πως «δεν θα υπάρξει κλιμάκωση με αντίμετρα», αν και η απομόνωσή του έχει σημαντικές επιπτώσεις για τους κατοίκους της χώρας. Γι’ αυτό, κάνει έκκληση για ανοικτό διάλογο, ώστε να ξεπεραστεί η κρίση με διαμεσολάβηση του Κουβέιτ, το οποίο δε διέκοψε μαζί τους τις διπλωματικές σχέσεις.
Όλα αυτά οδήγησαν τις χώρες του Κόλπου, εκτός του Κουβέιτ, να θέσουν περιορισμούς στις αερομεταφορές από το πρωί της Δευτέρας 5/6/2017, αφού το Κατάρ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε τέτοιες κυρώσεις λόγω έλλειψης δικού του πραγματικού εναέριου χώρου με την απόφαση διακοπής πτήσεων από και προς το εμιράτο αραβικών αεροπορικών εταιρειών (Etihad, Emirats, Flydubai, Saudia). Έτσι, θα ακυρωθούν σύμφωνα με το Bloomberg 52 πτήσεις της Qatar Airways ημερησίως, ενώ ο Mark Zee της OpsGroup, συμβουλευτικής εταιρεία στον κλάδο των αερομεταφορών, θεωρεί ότι “είναι περίεργο, δεν είναι μια κατάσταση πολέμου, αλλά μια επίδειξη εξουσίας που μπορεί να αποκτήσει ο εναέριος χώρος”.
Φυσικά, η πραγματική αιτία των παραπάνω κινήσεων εντοπίζεται στα συμφέροντα για τις γεωστρατηγικές σφαίρες επιρροής που υπάρχουν στις χώρες του Κόλπου. Αρχικά, το Κατάρ προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τον πλούτο του για να διεισδύσει οικονομικά και πολιτικά παγκοσμίως, αφού είναι πρώτο στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου και τρίτο σε αποθέματα φυσικού αερίου στα δικά του ύδατα (γνωστό ως οικόπεδο «North Field») πλάι σε εκείνα του Ιράν (υποθαλάσσιο κοίτασμα «South Pars»). Το Ιράν μάλιστα υπέγραψε το Δεκέμβρη του 2016 συμφωνία με το γαλλικό ενεργειακό μονοπώλιο «Total» για την ανάπτυξη του κοιτάσματος «South Pars II» στοχεύοντας σε ημερήσια παραγωγή 1,8 δισ. Κυβικών ποδιών φυσικού αερίου. Το γεγονός αυτό οδηγεί το Κατάρ στην επιδίωξη ιδιαίτερα καλών σχέσεων με το κράτος, ώστε να εκμεταλλευτούν από κοινού το πλεονέκτημά τους.
Ταυτόχρονα, όμως επιθυμεί διατήρηση διπλωματικών σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία για την προμήθεια του 40% των τροφίμων του. Ωστόσο, η πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Donald Trump κατά το 10ήμερο της Συνόδου Αραβικών και Μουσουλμανικών χωρών συνέβαλε στο ρήγμα στους κόλπους του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC), αφού το Ιράν κατηγορήθηκε για υποστήριξη της τρομοκρατίας, άποψη με την οποία διαφώνησε έντονα το Κατάρ μειώνοντας τους συμμάχους στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας. Το Ιράν στην παρούσα κατάσταση προσπάθησε να καθησυχάσει το Κατάρ κατά του χερσαίου, θαλάσσιου και εναέριου εμπάργκο των γειτονικών χωρών μέσω ανακοίνωσης ανεφοδιασμού δια θαλάσσης με βασικά προϊόντα για τους κατοίκους, γεγονός που δεν έπεισε τους τελευταίους που έσπευσαν να αγοράσουν είδη κατανάλωσης υπό το φόβο σημαντικών ελλείψεων στην αγορά.
Όλα αυτά μεταξύ χωρών που αποδεδειγμένα υποστήριξαν και οι ίδιες την τρομοκρατία με χρήση εξτρεμιστικών στοιχείων (η Τουρκία τροφοδοτούσε τη Σ. Αραβία, ενώ διεξήγαγε και παράνομο εμπόριο πετρελαίου που οδήγησε σε έντονη αντίδραση της Ρωσίας). Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τον περασμένο Απρίλη η Τ. Μέι υπέγραψε σε συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία συμφωνία πώλησης οπλικών συστημάτων αξίας που υπερβαίνει τα 3,5 δισ. λίρες. Συνεπώς, τι άλλαξε και κατηγορείται μόνο το Κατάρ για κάτι τέτοιο; Το μόνο που άλλαξε είναι το γεγονός ότι το Κατάρ προσπάθησε να προσεγγίσει το Ιράν με διπλωματικές και οικονομικές συνεργασίες, τη στιγμή που το τελευταίο αποτελεί μεγάλο αντίπαλο της Αμερικής οικονομικά και στρατιωτικά. Ταυτόχρονα, η προαναφερθείσα επίσκεψη του Trump στη Σαουδική Αραβία ενίσχυσε την άποψη αυτής ότι οι θέσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν συνάδουν περισσότερο μαζί της παρά με αυτές της Ντόχα, οπότε θεώρησαν ότι έχουν τη στήριξη των ΗΠΑ στις κινήσεις τους. Παρόλα αυτά, ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ δήλωσε ότι «οι σχέσεις του Κατάρ με τις ΗΠΑ είναι στρατηγικού χαρακτήρα με τους τομείς στους οποίους συνεργαζόμαστε να είναι περισσότεροι από εκείνους όπου διαφωνούμε».
Διαμεσολαβητικό ρόλο στις συζητήσεις κλήθηκαν από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να λάβουν το Κουβέιτ και η Τουρκία μετά από επικοινωνία του Ρώσου προέδρου, Βλ. Πούτιν, με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρ. Τ. Ερντογάν. Η Τουρκία δεν απέφερε σημαντικά αποτελέσματα, αλλά το Κουβέιτ που αρχικά απέφυγε να λάβει ξεκάθαρη θέση (όπως και το Ομάν) έστειλε τον εμίρη Σάμπαχ αλ Αχμαντ αλ Σάμπαχ στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας για αποκλιμάκωση της έντασης, ενώ ο εμίρης του Κατάρ Σέιχ Τάμιμ μπιν Χάμαντ αλ Θάνι θα μεταβεί στο Κουβέητ για να συναντήσει τον πρώτο.
Τουρκία – Κατάρ : Μια τελεσφόρα συνεργασία
Το Τουρκικό Κοινοβούλιο αποφάσισε μετά την απομόνωση του Κατάρ από γειτονικές χώρες την ανάπτυξη στρατιωτικής βάσης στο Κατάρ με περισσότερους από 3000 στρατιώτες – μία συμφωνία που εκτός των άλλων αφορά σε κοινές επενδύσεις στη στρατιωτική βιομηχανία ύψους 2 δισ. δολαρίων. Κινητήριο δύναμη στην υποστήριξη που δείχνει η Τουρκία στο Κατάρ αποτελούν οι ραγδαία αυξανόμενες εξαγωγές της Τουρκίας στο Κατάρ και οι επενδύσεις του τελευταίου στην Τουρκία που ανέρχονται σε τουλάχιστον 1,5 δισ. δολάρια και σχετίζονται με Τούρκους επιχειρηματίες (π.χ. Ετχέμ Σαντζάκ) και υποστηρικτές του Ρ. Τ. Ερντογάν. Επίσης, το Κατάρ μαζί με τη Ρωσία συμμετέχει σε ειδικό κονδύλι για δημόσιες επενδύσεις στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Με αυτόν τον τρόπο, το Κατάρ ξεπερνά σε επενδύσεις το ευρωπαϊκό και το δυτικό κεφάλαιο στην τουρκική οικονομία, ενώ η Τουρκία εκδηλώνει ενδιαφέρον για τα ενεργειακά αποθέματα του πρώτου.
ΗΠΑ και αποκλιμάκωση έντασης
Οι ΗΠΑ βρίσκονται ανάμεσα σε δύο μέτωπα, αφού επιθυμούν συμμαχία τόσο με το Κατάρ (στη μεγαλύτερη αεροπορική βάση των ΗΠΑ Αλ Ουντέιντ της Μέσης Ανατολής υπάρχουν 10 χιλιάδες αμερικανοί στρατιώτες) όσο και με τη Σαουδική Αραβία και το Μπαχρέιν (εδώ εδρεύει η διοίκηση του 5ου αμερικανικού στόλου) για την προτεραιότητα που δίνει ο Αμερικανός Πρόεδρος, Donald Trump, στην ήττα του ισλαμικού κράτους. Έτσι, ο Λευκός Οίκος δημοσιοποίησε τη δέσμευσή του για αποκλιμάκωση της έντασης , αφού η απομόνωση του Κατάρ έχει σημαντικές συνέπειες για την Ουάσινγκτον.
Η Γερμανική άποψη
Κυρίως οικονομικοί λόγοι οδηγούν τη Γερμανία να επιθυμεί αποκλιμάκωση της έντασης, αφού η Ντόχα -εκτός από σταυροδρόμι για την παγκόσμια αεροπορική συγκοινωνία- αποτελεί και στρατηγικό επενδυτή σημαντικών επιχειρήσεων στο έδαφος της πρώτης (π.χ. Deutsche Bank και VW). Γι’ αυτό, επιδιώχθηκε συνομιλία του Σαουδάραβα υπουργού Εξωτερικών, Αντέλ αλ Τζουμπέιρ, στο Βερολίνο με τον Γερμανό ομόλογό του, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, στην οποία κλήθηκε το Κατάρ να ικανοποιήσει «αιτήματα» των χωρών του κόλπου για «ανάσχεση του εξτρεμισμού». Ο Ζιγκμάρ Γκάμπριελ ζήτησε την αποκλιμάκωση της κατάστασης, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο ο «πόλεμος κατά του ισλαμικού κράτους και της τρομοκρατίας».
Επιθετική στάση από το Κάιρο
Η Αίγυπτος έδωσε διορία 48 ωρών στον πρεσβευτή του Κατάρ να εγκαταλείψει τη χώρα, ενώ ζήτησε ο εκπρόσωπός της να επιστρέψει στα εδάφη της μέσα στο ίδιο χρονικό περιθώριο θέτοντας ένα τέλος στις διπλωματικές σχέσεις του Καϊρου με την Ντόχα. Παράλληλα, τέσσερις αιγυπτιακές τράπεζες σταμάτησαν τις συναλλαγές τους με τράπεζες του Κατάρ, αποφασίστηκε απαγόρευση στις πτήσεις από και προς το Κατάρ από το Υπουργείο Πολιτικής Αεροπορίας, ενώ ο Αιγύπτιος δισεκατομμυριούχος Ναγκίμπ Σαουίρις μέσω του εκπροσώπου του κάλεσε τους αιγύπτιους επιχειρηματίες να αποσύρουν τις επενδύσεις του από το Κατάρ.
STOP στις εξαγωγές προς το Κατάρ από ΗΑΕ και Σ. Αραβία
Η ρήξη στις διπλωματικές σχέσεις των χωρών του Κόλπου φαίνεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο εμπόριο τροφίμων, αφού η Σ. Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποφάσισαν την απαγόρευση εξαγωγής λευκής ζάχαρης προς το Κατάρ. Το γεγονός αυτό φέρνει σε δυσμενή θέση το Κατάρ, το οποίο εισήγαγε άνω των 100.000 τόνων λευκής ζάχαρης ετησίως κυρίως λόγω της αυξημένης κατανάλωσης κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού. Στην ίδια κατεύθυνση, η Σαουδική Αραβία έκλεισε τα γραφεία του τηλεοπτικού δικτύου του Κατάρ Al Jazeera και ανακάλεσε την άδειά του, υποστηρίζοντας τη θέση ότι αυτό έπαιρνε πολλές φορές στο παρελθόν το μέρος εξτρεμιστικών οργανώσεων, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), Ανουαρ Γκαργκάς.
Η εμπλοκή της Ελληνικής πλευράς
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, Sameh Hassan Shoukry, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Κοτζιά, ώστε η Ελληνική Πρεσβεία να αναλάβει στην Ντόχα τη διπλωματική εκπροσώπηση της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου. Το αίτημα αυτό έγινε δεκτό σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου από την ελληνική πλευρά βασιζόμενο στις προσπάθειες που διεξάγονται «προς όφελος της περιφερειακής συνεργασίας και σταθερότητας». Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ άλλωστε έχει ενισχύσει τις σχέσεις της με το καθεστώς της Αιγύπτου και μέσω κοινών στρατιωτικών ασκήσεων. Βέβαια, η ελληνική επιχειρηματική παρουσία στο Κατάρ στον κατασκευαστικό κλάδο (Ελλάκτωρ και J&P ΑΒΑΞ) ίσως πληγεί λόγω ανάληψης μεγάλων έργων στην πρωτεύουσα Ντόχα με αβέβαιο μέλλον λόγω των προσφάτων εξελίξεων.
Οι οίκοι αξιολόγησης παραμονεύουν
Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s υποβάθμισε το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο του δημοσίου του Κατάρ κατά μία βαθμίδα θεωρώντας αρνητική προοπτική για πιθανή υποβάθμιση εκ νέου στο μέλλον. Στην ίδια βαθμίδα κατατάσσει το κρατικό αξιόχρεο ο δεύτερος μεγαλύτερος οίκος αξιολόγησης, Moody’s, ενώ πιθανολογείται ότι υπάρχει ταχύτατη απόσυρση κεφαλαίων από την Ντόχα λόγω της επίμαχης κατάστασης και της μείωσης του δείκτη του Κατάρ στο χρηματιστήριο κατά 9,7 ποσοστιαίες μονάδες. Μάλιστα, η συναλλαγματική ισοτιμία του ριάλ έναντι του δολαρίου βρέθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2005 (χαμηλό ενδεκαετίας), σύμφωνα με την Thomson Reuters.
Έτσι, η χώρα που θα φιλοξενήσει το 2022 τη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική διοργάνωση απομονώθηκε από γης και αέρος εντός ολίγων ωρών. Όπως φαίνεται, ο σφοδρός ανταγωνισμός συμφερόντων οδηγεί σε όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή του Κόλπου, με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να επιθυμεί ισχυρή αντιπαράθεση με το Ιράν. Βέβαια, δε λείπουν και χώρες όπως η Τουρκία που έχουν προβεί σε υποστήριξη του Κατάρ λόγω οικονομικών συμφερόντων που θα προκύψουν από τη συνεργασία αυτή.
ΠΗΓΕΣ:
http://neoskosmos.com/
http://politika-gr.blogspot.gr/
http://www.alfavita.gr/
http://www.dw.com/
https://energypress.gr/
http://www.newsbeast.gr/
http://www.kathimerini.gr/
http://www.newsbomb.gr/
http://news247.gr/
www.star.gr
http://www.rizospastis.gr/
