Αγγελική Ξουρή, φοιτήτρια νομικής Α.Π.Θ.

Ένα θέμα που βρίσκεται στην επικαιρότητα τους τελευταίους μήνες είναι το δημοψήφισμα της Καταλονίας. Το Θέμα εμφανίζει ποικίλες ιδιαιτερότητες τόσο σε νομικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Μία προσεκτική ματιά στο θέμα είναι επιβεβλημένη καθώς καθημερινά νέα δεδομένα εμφανίζονται στο προσκήνιο.

Ερευνώντας το θέμα από νομική πλευρά θα ήταν προφανές ότι το δημοψήφισμα με αίτημα την ανεξαρτησία της Καταλονίας από την Ισπανία προσκρούει στο Σύνταγμα της χώρας, αφού κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι η απαρχή του γεγονότος έλαβε χώρα στις 9 Ιουνίου 2017 όταν ο Πρόεδρος της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζδεμόν ανακοίνωσε την ημερομηνία και έθεσε το ερώτημα του δημοψηφίσματος («η Καταλονία να είναι ανεξάρτητο κράτος υπό τη μορφή μίας δημοκρατίας»). Η ισπανική κυβέρνηση και συγκεκριμένα ο Ισπανός Πρόεδρος Μαριάνο Ραχόι ήταν εξαρχής αρνητικός για τη διενέργεια του δημοψηφίσματος και κάλεσε τους κατοίκους την Καταλονίας να μην πάνε στα εκλογικά τμήματα, καθώς μια τέτοια πράξη είναι παράνομη. Παρόλο το κάλεσμα του Ισπανού πρωθυπουργού οι Καταλανοί άνω των 18 ετών  ψήφισαν την 1η Οκτωβρίου 2017 υπέρ της ανεξαρτησίας όπου η απάντηση «ναι» υπερίσχυσε με συντριπτική πλειοψηφία.

Μετά από μία σύντομη αναφορά σε νομικά ζητήματα είναι εύλογο να ερευνήσουμε τις οικονομικές συνέπειες που θα επέλθουν στην Ισπανία , την Καταλονία και γενικότερα τον κόσμο σε περίπτωση που η Καταλονία γίνει όντως ανεξάρτητο κράτος σύμφωνα με την αρχή της αυτοδιάθεσης.

Για του λόγου το αληθές, μία ενδεχόμενη ανεξαρτησία θα αποδυνάμωνε κατά πολύ την οικονομία της Ισπανίας. Συγκεκριμένα, ήδη η κήρυξη του δημοψηφίσματος «έριξε» την ισπανική οικονομία σε χαμηλότερα επίπεδα. Επιπλέον, ο οίκος Μoody’s σύμφωνα με έκθεσή του ανέφερε ότι η ανεξαρτησία θα απειλούσε την οικονομική ευρωστία της χώρας και θα επέφερε σημαντική πτώση στον πιστοληπτικό της χαρακτήρα. Αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι η Καταλονία αποτελεί σχεδόν το 20% του ισπανικού Α.Ε.Π. και ότι οι Καταλανοί αποτελούν το 16% του συνολικού πληθυσμού, καταλαβαίνουμε το αντίκτυπο που θα είχε στη χώρα μία τέτοια ενέργεια. Όμως, ο οίκος Μoody’s δεν είναι ο μοναδικός οίκος που απειλεί την Ισπανία με υποβάθμιση στη διεθνή αγορά. Ειδικότερα, ο οίκος Fitch αναφέρει σε δημοσίευμα του ότι η ανεξαρτησία είναι απίθανη, αλλά επισημαίνει ότι η κλιμάκωση της έντασης θα έχει αρνητικά αποτελέσματα στην αξιολόγηση της Ισπανίας, ειδικότερα αν η ροή κεφαλαίων από την κυβέρνηση «αποδυναμωθεί ή ακόμη διακοπεί». Επιπλέον, σε περίπτωση όπου η Καταλονία γίνει ανεξάρτητο κράτος αυτό θα σημαίνει και φορολογική αυτοτέλεια, δηλαδή άμεση αποδυνάμωση της ισπανικής οικονομίας και φυσικά μείωση των εσόδων που εισρέουν στα ισπανικά ταμεία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως μία ενδεχόμενη απόσχιση επηρεάζει τις σχέσεις κατά πολύ με την ισπανική κυβέρνηση και αυτό σημαίνει πως αν η Ισπανία σταματήσει τη χρηματοδότηση το καταλανικό χρέος θα αυξηθεί και η αποπληρωμή του προς το ΔΝΤ θα καθυστερήσει σημαντικά. Εξάλλου, σε περίπτωση απόσχισης σύμφωνα με τον Οίκο Fitch, η Καταλονία έχει αρνητικές προοπτικές (αξιολόγηση του οίκου Fitch τον Ιούλιο του 2017).

Η οικονομική αβεβαιότητα στην Ισπανία δεν επλήγη βέβαια σημαντικά μέχρι τον Αύγουστο του 2017 καθώς μέχρι τότε δεν είχε ξεσπάσει σημαντικά το θέμα του δημοψηφίσματος. Για την ακρίβεια, η σταθερότητα της ισπανικής οικονομίας έπεσε κατά 8 μονάδες σύμφωνα με το δείκτη οικονομικής αβεβαιότητας της ΙESE. Η γενικότερη εικόνα σε περίπτωση αυτοδυναμίας της Καταλονίας όμως είναι δυσοίωνη για την οικονομία της Ισπανίας. Σύμφωνα με διεθνείς αξιολογήσεις και έρευνες, η συνεχής ένταση στις σχέσεις Ισπανίας και Καταλονίας θα επηρεάσουν το διεθνές περιβάλλον αρνητικά με αποτέλεσμα να ανασταλούν επενδύσεις στον ισπανικό χώρο. Η Ισπανία έχει ανάγκη από επενδύσεις και διεθνή στήριξη για να βγει από την κρίση. Η οικονομική αστάθεια σε συνδυασμό με τις τεταμένες σχέσεις στο εσωτερικό της χώρας καθιστούν την Ισπανία επισφαλή για επενδύσεις και δημιουργεί γενικότερη αναστάτωση (δήλωση της Αντρεα Σέχτερ, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ισπανία).

Μία μελλοντική ανεξαρτησία της Καταλονίας θα πλήξει σοβαρά την Ισπανία σε ποικίλα επίπεδα αν αναλογιστεί κανείς τη συμβολή της Καταλονίας στην εθνική οικονομία. Βιομηχανία, έρευνα και τουρισμός έχουν αναδειχτεί τα ισχυρά χαρτιά της επαρχίας που διεκδικεί την ανεξαρτησία της. Η Καταλονία συνεισφέρει στο 19% του συνολικού ισπανικού ΑΕΠ γεγονός που την καθιστά ως την πλουσιότερη περιοχή της χώρας. Σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος μάλιστα, η Καταλονία είναι τέταρτη με 28.400 ευρώ, ενώ το συνολικό κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ισπανία είναι 24.000 ευρώ. Σε επίπεδο ανεργίας, η Καταλονία άγγιξε το 13,2 %, ενώ η ανεργία έφτασε το 17% σε εθνικό επίπεδο. Η Καταλονία είναι με διαφορά πρώτη στις εξαγωγές στην Ισπανία καθώς το 1/4 τον παραγόμενων αγαθών πουλήθηκαν στο εξωτερικό το 2016 και το πρώτο τετράμηνο του 2017. Επιπρόσθετα, δεν πρέπει να λησμονήσουμε το γεγονός ότι μεγάλες εταιρίες, όπως η Mango, η Caixabank, η Puig, η Gas Natural, η Αbertis έχουν την έδρα τους στη Βαρκελώνη. Ακόμη, το 2016 η περιοχή ήρθε δεύτερη στην παραγωγή αυτοκινήτων μετά την Καστίλλη, καθώς η Nissan και η Volkswagen έχουν εργοστάσια εκεί. Ο τουρισμός είναι επίσης ένα σημαντικό έσοδο για την Καταλονία καθώς εκατομμύρια τουρίστες την επισκέπτονται ετησίως. Για την ακρίβεια, 18 εκατ. τουρίστες έφτασαν στην Καταλονία το 2016.

Από τα παραπάνω γίνεται προφανές ότι μία ενδεχόμενη ανεξαρτησία της Καταλονίας θα πλήξει ανεπανόρθωτα την οικονομική κατάσταση της Ισπανίας.

Σύμφωνα με το ισπανικό υπουργείο Οικονομικών σε περίπτωση ανεξαρτησίας της Καταλονίας και με την αποχώρησή της από την Ε.Ε., το ΑΕΠ θα υποχωρούσε κατά 25%-30%, ενώ η ανεργία θα διπλασιαζόταν. Εξάλλου, η κυβέρνηση της Καταλονίας υποστηρίζει ότι η περιοχή δεν θα υπέφερε πλέον από το «δημοσιονομικό έλλειμμα», δεδομένου ότι η περιοχή πληρώνει περισσότερους φόρους στη Μαδρίτη από όσους εισπράττει.

This Post Has One Comment

Απάντηση