Διονυσία Σαφέτη, φοιτήτρια Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.

Black Friday είναι το επίσημο όνομα της ημέρας που ακολουθεί την Ημέρα των Ευχαριστιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή η τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου, ημέρα η οποία έχει θεωρηθεί ως η αρχή της περιόδου των Χριστουγεννιάτικων αγορών στην χώρα από το 1952.

Οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ανοίγουν πολύ νωρίς, τα τελευταία χρόνια από τις μεταμεσονύκτιες ώρες, και δίνουν μεγάλες προσφορές. Η Black Friday δεν είναι επίσημη αργία, αλλά η Καλιφόρνια και κάποιες άλλες Πολιτείες τηρούν την αργία της “Ημέρας μετά την ημέρα των Ευχαριστιών” για τους υπαλλήλους της Πολιτείας, συνήθως αντί για μια άλλη ομοσπονδιακή αργία, όπως η Ημέρα του Κολόμβου. Πολλοί εργαζόμενοι εκτός λιανικής και τα σχολεία έχουν αργία και την ημέρα των Ευχαριστιών και την επόμενη, οπότε μαζί με το Σαββατοκύριακο που ακολουθεί δημιουργείται μια τετραήμερη αργία που αυξάνει τον αριθμό των δυνητικών αγοραστών.

Η Black Friday είναι η ημέρα με το μεγαλύτερο τζίρο του έτους στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2005. Παρουσιάζεται αγοραστική υστερία και έλλειψη αποθεμάτων δημιουργώντας μια κατάσταση φαύλου κύκλου ανατροφοδότησης της ζήτησης.

Το 2014, ο τζίρος της Black Friday έπεσε για πρώτη φορά από την ύφεση του 2008: 50,9 δισ. δολάρια ξοδεύτηκαν εκείνο το τετραήμερο, 11% λιγότερα από το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, η αμερικανική οικονομία δεν ήταν σε ύφεση. Τα καταστήματα πλέον επεκτείνουν τις προσφορές τους σε ολόκληρους τους μήνες του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου, αντί να επικεντρώνονται μόνο στην ημέρα αυτή ή και το Σαββατοκύριακο.

Έχουν υπάρξει αναφορές για βία μεταξύ πελατών την ημέρα αυτή. Από το 2006 έχουν αναφερθεί 7 θάνατοι και 98 τραυματισμοί σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι σύνηθες φαινόμενο να στρατοπεδεύουν καταναλωτές έξω από καταστήματα την αργία των Ευχαριστιών, επιχειρώντας να εξασφαλίσουν θέση στην πρώτη γραμμή και έτσι περισσότερες πιθανότητες να βρουν αυτά που θέλουν να αγοράσουν. Αυτές οι πρακτικές, από κατάληψη λωρίδων έκτακτης ανάγκης και πυρόσβεσης μέχρι και χρήση προπανίου και γεννητριών σε πιο εξεζητημένες περιπτώσεις, δημιουργούν σημαντικό κίνδυνο για την ασφάλεια του κοινού, οδηγώντας τουλάχιστον μία πόλη να απαγορεύσει αυτή την πρακτική.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα έγιναν προσπάθειες από τους λιανοπωλητές με προέλευση τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισαγάγουν την “Black Friday” σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, η πρακτική εισήχθη για πρώτη φορά το 2016.

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ ΑΜΟΚ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ BLACK FRIDAY

Εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ξόδεψαν σε μόλις μία ημέρα αμερικανοί καταναλωτές, αλλά και τουρίστες στην αυθεντική BLACK FRIDAY με τις εκπτώσεις να αγγίζουν ή και να ξεπερνούν σε κάποια προϊόντα το 70% και 80%.

Από το πρωί και μέχρι αργά το βράδυ, οι πελάτες έδιναν μάχη για το ποιος θα αποκτήσει ένα παλτό, ένα ζευγάρι παπούτσια ή μια ηλεκτρική συσκευή σε τιμή που δεν θα έβρισκε άλλη ημέρα του χρόνου.

Όταν ο δείκτης του ρολογιού έδειξε μεσάνυχτα, οι υπάλληλοι ζήτησαν ευγενικά από τους πελάτες να αποχωρήσουν, οι οποίοι όμως βρίσκονταν σε καταναλωτικό αμόκ και προσπαθούσαν μέχρι την τελευταία στιγμή να προσθέσουν στις σακούλες τους μια ακόμη αγορά.

Δεν έμεινε συσκευή ή αξεσουάρ απούλητο στα ράφια προϊόντων κινητής τηλεφωνίας, ενώ σημαντικές πωλήσεις καταγράφηκαν στις τηλεοράσεις, όπου κάποιος μπορούσε να αποκτήσει την τηλεόραση των ονείρων του στο ένα τρίτο της αρχικής της τιμής, καθώς και στις βίντεο κονσόλες.

Ρούχα και παπούτσια ήταν ψηλά στη λίστα με τα ψώνια όσων επέλεξαν να ενισχύσουν την γκαρνταρόμπα τους την ημέρα της Black Friday. Πάντως, οι καταναλωτές χρειάστηκε να επιστρατεύσουν την υπομονή τους, αφού οι ουρές τόσο έξω από τα καταστήματα όσο και στα ταμεία ήταν ατέλειωτες.

Παρά το κρύο που άγγιξε τους μηδέν βαθμούς Κελσίου το βράδυ, η κίνηση αυξήθηκε περίπου 2% σε σχέση με πέρυσι. Οι εκπτώσεις θα συνεχιστούν στην, στολισμένη, Νέα Υόρκη και τις επόμενες ημέρες, δεν θα είναι όμως τόσο μεγάλες όσο στη Black Friday.

Το Σάββατο τα μικρότερα καταστήματα προσπάθησαν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους καθώς οι καταναλωτές επέλεξαν κυρίως τα μεγάλα εμπορικά κέντρα, ενώ τη Δευτέρα 75 εκατομμύρια άνθρωποι περιμέναν να ψωνίσουν μέσω ιστοσελίδων σύμφωνα με ρεπορτάζ της αμερικανικής τηλεόρασης.

H άλλη όψη της Black Friday στις ΗΠΑ: Ένταση και ατμόσφαιρα αρένας

Άνθρωποι που συνωστίζονται από τα ξημερώματα έξω από τις πόρτες των μεγάλων καταστημάτων και ορμούν όπως οι ταύροι στην αρένα όταν τα ρολά ανεβαίνουν, νεαρές γυναίκες να ανταλλάσσουν γροθιές που θα ζήλευαν και επαγγελματίες πυγμάχοι για το ποια θα αρπάξει πρώτη ένα προϊόν.

BLACK FRIDAY ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στο ζενίθ έφτασαν οι πωλήσεις ανήμερα της BLACK FRIDAY στη χώρα μας, καθώς σύμφωνα με στατιστική έρευνα, μόνο στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 2600% σε σύγκριση με μία κοινή Παρασκευή. Σύμφωνα με δημοσίευμα στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», οι Έλληνες φαίνεται να ξοδεύουν κατά μέσο 206 ευρώ , αγοράζοντας κυρίως ρούχα, ηλεκτρονικά είδη και παπούτσια.  Σε παρόμοια επίπεδα κινείται η Γερμανία , με μόλις κατά 5 ευρώ υψηλότερο μέσο όρο εξόδων.

Ενδεικτικά αναφέρεται πως οι Έλληνες καταναλωτές ξοδεύουν λιγότερα από τους Αμερικανούς (515 δολάρια) , αλλά περισσότερα από τους Ιταλούς και τους Τούρκους (216 δολάρια και 97 δολάρια αντίστοιχα). Μάλιστα, το 85% των Ελλήνων είναι ενήμερο για τον θεσμό και σχεδόν 2 στους 5 δηλώνουν το «παρόν» (αύξηση κατά 5% από πέρυσι), σύμφωνα με τους αναλυτές της Black Friday.

Η πλειονότητα των αγοραστών αναζητάει προσφορές τόσο στα καταστήματα όσο και στο Διαδίκτυο (64,5%), με το 20,7% μόνο σε φυσικά καταστήματα και το 14,8% να εμπιστεύεται αποκλειστικά τα e-shops για τις αγορές του. Σημειώνεται δε πως πριν από ένα χρόνο το ποσοστό των καταναλωτών που αναζητούσαν τις εκπτώσεις μόνο στα εμπορικά κέντρα ήταν σχεδόν διπλάσιο.

Black Friday: η καταναλωτική φρενίτιδα κοστίζει στο περιβάλλον

Η  Greenpeace με αφορμή τη γιορτή των προσφορών προειδοποιεί να μην γίνεται υπερκατανάλωση ρούχων για τις “σοβαρές περιβαλλοντικές της επιπτώσεις”.

Η fast fashion παράγει απορρίμματα, ρύπανση, αέρια θερμοκηπίου και δεν μπορεί, σε αυτό το στάδιο, να βελτιωθεί με την ανακύκλωση αναφέρει η ΜΚΟ που ενώνει τη φωνή της με σχεδιαστές μόδας, αλλά και αλυσίδες ρούχων που παλεύουν για μια Πράσινη Μόδα.

«Τα ρούχα είναι από τα είδη που πωλούνται  περισσότερο στην  BLACK FRIDAY» υποστηρίζει η Greenpeace, με συνέπεια να καταναλώνουμε και να πετάμε ρούχα πιο γρήγορα από αυτό που μπορεί να αντέξει ο πλανήτης, υπογραμμίζει η Κίρστεν Μπρόντε, επικεφαλής της εκστρατείας Detox my Fashion που διεξάγει η ΜΚΟ από το 2011.

Σύμφωνα με έρευνα της GREENPEACE , η παγκόσμια παραγωγή ρούχων έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια. Παράλληλα ένας άνθρωπος αγοράζει 60% περισσότερα ρούχα απ΄ ό,τι πριν από 15 χρόνια και αντικαθιστά τα ρούχα του δύο φορές συχνότερα από το παρελθόν.

Έκπτωση στις τιμές, πρόστιμο στο περιβάλλον;

Η GREENPEACE προειδοποιεί για πολλές οικολογικές επιπτώσεις : χημική ρύπανση από τα εργοστάσια, εντατική χρήση νερού και πηγών ενέργειας που προκαλούν υπερθέρμανση, η ραγδαία αύξηση των συνθετικών ρούχων (πολυεστέρας)  εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ότι το βαμβάκι , αποσυντίθεται δυσκολότερα και μπορεί να περιλαμβάνει μικροίνες από πλαστικό, δηλητήριο για τους ωκεανούς.

Στον αντίποδα της μόδας που είναι φρενήρης, η slow fashion προσπαθεί να βάλει φρένο στην υπερβολή και την ταχύτητα που έχει εκτροχιάσει τη βιομηχανία της μόδας. Μόλις τα τελευταία 20 χρόνια, η παραγωγή ενδυμάτων στις ΗΠΑ έχει χάσει το 80% του κύκλου εργασιών της.

Από το 1965, όταν το 95% των ρούχων έφεραν ετικέτα “Made in USA”, το 2015 μόλις ένα 2% παράγεται στη χώρα. Ωστόσο, τις χαμένες θέσεις εργασίας έχουν “αναπληρώσει” οι κερδισμένες ταμειακές μηχανές των καταστημάτων που διαθέτουν ρούχα σε φτηνές τιμές.

Τη στιγμή που η fast fashion παλεύει να καθαρίσει το όνομα της από σκάνδαλα (ρούχα που κατασκευάζονται από εργάτες με τους χαμηλότερους μισθούς στον πλανήτη, από μικρά παιδιά θύματα εκμετάλλευσης σε χώρες με ανύπαρκτη εργατική νομοθεσία) η πράσινη μόδα που υπερασπίζονται σχεδιαστές και αλυσίδες ρουχισμού, αλλά και η slow fashion ίσως κάνει τη Μαύρη Παρασκευή μια γιορτή της μόδας που έχει ήθος και διάρκεια.

Απάντηση